لعاب، لایه‌ای شیشه‌ای است که روی سطح سفال و سرامیک قرار می‌گیرد و علاوه بر زیبایی، باعث ضدآب شدن و مقاوم شدن ظرف در برابر آلودگی می‌شود. اما شاید دیده باشید که گاهی لعاب ظرف ترک برمی‌دارد؛ خطوط نازک و ریزی که روی سطح ظاهر می‌شوند و گاهی حتی به درون بدنه ظرف نفوذ می‌کنند. این اتفاق چرا می‌افتد و آیا قابل پیشگیری است؟
ترک‌هایی که روی لعاب ایجاد می‌شوند در زبان تخصصی به آن‌ها Craquelure یا Glaze Crazing گفته می‌شود. این ترک‌ها ممکن است:
سطحی باشند و فقط ظاهر ظرف را تحت تأثیر بگذارند؛
یا عمیق باشند و رطوبت و آلودگی را به داخل بدنه نفوذ دهند، که خطرناک‌تر است.
این موارد می‌توانند فشار یا ضربه‌هایی به سطح لعاب وارد کنند و باعث ترک شوند.
در ظروف دکوری، این ترک‌ها بیشتر جنبه ظاهری دارند و حتی ممکن است برای بعضی‌ها زیبا به نظر برسند (مثل “لعاب کراکل”).
اما در ظروفی که برای غذا استفاده می‌شوند، ترک می‌تواند باعث جذب آب، باکتری یا حتی طعم گرفتن غذا شود که بهداشتی نیست و ممکن است ظرف به مرور خراب شود یا بو بگیرد.
اگر ترک تاخیری لعاب سطحی و ظاهری است، می‌توان از ظرف به عنوان دکوری یا جای خشکبار، گلدان، جاشمعی و… استفاده کرد.
اگر برای غذا استفاده می‌شده، بهتر است دیگر مصرف نشود.
بعضی از افراد از رزین شفاف غذایی یا اپوکسی برای ترمیم استفاده می‌کنند، ولی این روش دائمی نیست و برای ظروف خوراکی توصیه نمیشود.
خشک کردن کامل بعد از شستشو: رطوبت می‌تواند از طریق ترک‌ها به بدنه ظرف نفوذ کند و باعث ضعیف شدن و تغییر رنگ شود.
استفاده از پارچه نرم برای تمیز کردن: استفاده از اسکاچ زبر یا سیم ظرف‌شویی می‌تواند به لعاب آسیب برساند.
اجتناب از قرار دادن ظروف در معرض حرارت مستقیم: مثل شعله گاز یا آتش، مگر ظروف به طور خاص برای این منظور ساخته شده باشند.
گاهی ترک تاخیری لعاب صرفاً روی سطح لعاب هستند و تنها جنبه زیبایی یا دکوری دارند. به این نوع ترک‌ها کراکل گفته می‌شود و برخی هنرمندان آن را به‌عنوان بخشی از زیبایی اثر می‌پذیرند.
اما اگر ترک‌ها تا عمق بدنه نفوذ کنند، خطر جذب رطوبت و آلودگی وجود دارد و این موضوع می‌تواند به سلامت مصرف‌کننده آسیب بزند و همچنین باعث کاهش دوام ظرف شود
اگر به دنبال ظرفی برای استفاده روزمره و غذایی هستید، ظروفی را انتخاب کنید که: مشخصاتشان برای مایکروویو و ماشین ظرف‌شویی تایید شده باشد.
توسط هنرمندان یا تولیدکنندگان معتبر ساخته شده باشند.
لعاب آن‌ها به خوبی روی بدنه نشسته و تست شده باشد.
برای ظروف دکوری یا هدیه، می‌توانید به زیبایی و طرح آن‌ها توجه بیشتری کنید و ترک‌های ظاهری برایتان مسئله‌ای نخواهد بود.
لعاب ترک خورده روی ظروف سفالی و سرامیکی یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که ممکن است مصرف‌کنندگان با آن مواجه شوند. اما با درک درست علت‌ها و رعایت نکات مراقبتی ساده، می‌توان از این اتفاق جلوگیری کرد یا حداقل آن را به تعویق انداخت.
مهم‌ترین نکته این است که ظروف سفالی و سرامیکی، به ویژه دست‌سازها، نیاز به مراقبت و استفاده دقیق دارند تا علاوه بر زیبایی، دوام و کاربردی بودنشان حفظ شود.
